slm ben mkü makine müh. 2 sınıf ögrencisiyim kayıslar hakkında genis bilgi alabilecegim bi kaynak gösterebilirmisiniz.

bU TÜR BİLGİLER İÇİN PERŞEMBEPAZARI/iST/kARAKÖY GELİRSEN ,ORADA HER TÜRLÜ BİLGİYE ULAŞABİLİRSİN

Arkadaşlar elimizde bir iş var daha yaptık ama zanediyoruz kasnak derinlik ve açılarında problem var, bu konuda kayışlara göre kasnak açı ve derinliklerini gösterir bir döküman varsa ulaştırırsanız sevinirim
saygılar...

Bu makale ?Süper Kauçuk Sanayii A.Ş.? tarafından hazırlanmıştır.

Kayış kasnak düzeneği ile Güç Aktarımı 3 ana başlık olarak incelenebiliriz.
l-)Tahrik` in Hesaplanması
2-)Montajları
3-)Arıza engelleyici bakım

Öncelikle tahrik elemanlarını; kayış ve kasnakları inceleyelim;

Kayışlar

A) GENEL
V-Kayışları Türk Standartları Enstitüsüne 198 No` lu Standardında paralel olmayan yüzeyleri ile güç aktarımında kullanılan kayışlar olarak geçerler, kayışlar standart ile Kasnaklar ise TSE ISO 4283 No`lu Standartı ile bir Standart` a bağlanmıştır.

V-Kayışlarının Yapısı:
Bugün kullanılan V-Kayışları üretim süresince birbirlerine ayrılmayacak şekilde entegre edilmiş 3 parçadan oluşur.
En üst katmandan başlayarak;

? Kaplama Bezi;
Kaplama bezi kayışın kasnak ve dış çevre ile temasını sağlar.Bu bez ısıya ve toza yağa dayanıklı bir Kauçukla kaplanmış,aşınmaya dayanıklı bir örgüdür. Isıya dayanıklı olma özelliği, kayışın çalışırken sürekli bükülmeden dolayı ısınacağı göz önüne alınarak yağa dayanıklı olma özelliği ise; yağ içinde çalışmaya dayanıklı olma özelliği değilse de çalıştığı düzenek üzerinde meydana gelebilecek yağ buharı ve/veya birkaç damla yağa dayanıklı olmasıdır. Toz ise kayış kasnak düzeneklerinde tam bir zımpara etkisi yaratır.

? Kauçuk Profil;
Kauçuk Profil kayışa Trapez şeklini vermekle beraber yük taşıyıcı kord ipinden yanaklar vasıtası ile kasnağa yükü iletmeye yarar. En basit iki kasnak dan meydana gelen bir sistemde bile her devirde kayışın bir noktasının iki defa bükülüp düzeldiği göz önüne alınırsa bu kauçuk profilinin deformasyona ne kadar dayanıklı olması yani yorulmaması gerektiği anlaşılır.

? Yük Taşıyıcı Kord İpi

Poliester esaslı: Kord ipi minimum uzama ve yük altında kısılmama özelliğine haizdir.Kayış uzaması ( sünmesini) sağlayan etkiler ve bunların çözümleri ilerideki bahislerde açıklanacaktır.Kord ipi kayışın bw etken genişlik diye anılan bölgesinde yer alır.Bu husus da ilerde açıklanacaktır.

B)KAYIŞ BOYLARI;
17,22 gibi Klasik V-Kayışları iç çevre uzunluğu Li olarak ölçülür. SPB,SPC gibi Dar V-Kayışları ise etken çevre boyu Lw olarak ölçülür.

TSE ISO 4183`e göre

Kasnaklar
Kasnak imalinde kullanılan belli başlı malzemeler dökme demir ve dövme çelik,alüminyum ve çinko alaşımları, çelik saç,takviyeli sert plastiklerdir.Bu malzemeler arasında seçim malzemenin özgül ağırlığına bağımlı santrifüj kuvvetlerdir.Belirli bir malzemeden yapılmış kasnak da çevre hızı bu nedenle sınırlıdır.Çinko alaşım kasnaklar 25 m/s , dökme demir kasnaklar 30 m/s dökme çelik kasnaklar 50 m/s hızlara kadar kullanılabilir.Daha yüksek hızlarda genellikle yüksek mukavemetli alüminyum alışımdan yapılmış kasnaklar kullanılır.
30 m/s çevre hızına kadar kullanılan kasnaklarda statik dengeleme , üzeri hızlarda kullanılacak kasnaklarda ise dinamik dengeleme işlemine tabi tutulmalıdır.

Kasnak İmalatı;
TSE 4183 Standardında görüldüğü üzere standart koyucu şu noktalara yoğunlaşmıştır.
a.)Kanal açısı
b.)Kanal derinliği (yaklaşık olarak)
c.)bw noktasındaki kanal açıklığı
d.)İki kanal arasındaki hatve

Değinmediği fakat hesaplanma ile ortaya çıkan noktalar ise;
a-)Ağız noktasında kanal genişliği
b-)Tam kanal derinliği
c-)Tabloda açıklanan değerlerin ölçülmesi

22 Profil kayışı ele alırsak, Standart Koyucu kasnağın bw noktasında kasnağın olması gerektiği genişliği, kasnağın çapına göre kanal açısını ve yaklaşık kanal derinliğini vermekte, bunların torna tezgahı üzerinde nasıl ölçüleceğini de belirtmektedir. Biz bu noktalara tecrübemize dayanarak açıklık getireceğiz, Unutmayalım ki sonuç olarak kayış kasnaklardan aldığı gücü iletir, dünyanın en iyi kayışı düzgün kasnakta çalışmazsa randıman vermez.

Bu konuda sizlere kolay ölçmeyi sağlamak üzere iki adet MASTAR sunuyoruz.

1) Kayış Kasnağı Kanal Mükemmeliyeti Ölçme Mastarı
Bu Mastar Kanal açısı 38 Derece olan Kasnakların;
a) Ağız Genişliğini,
b) Kanal Derinliğini,
c) Kanal Açısını,
d) Bir den fazla Kanal Kullanımda, kanal hatvelerini gösterir.

Kullanımı;
Torna Tezgahında ekteki kalem kalemliğe zaviyesinde yerleştirilir.Kasnak Derinliği
açılır,kanal açıları için sporttan 19 Derece verilerek V-Kayış Kasnağı açılır.
Muayene Mastarı açılan kasnağa ışık geçmez şekilde tam oturuyorsa,Kasnak uygun kabul edilir.
38 Dereceden başka acılar da üretilecek Kasnaklar içinse, kanal açısını ölçmek için Kayış Kasnağı Kanal Açısı Muayene Mastarlarını kullanabilirsiniz.

2)Kayış Kasnağı Kanal Açısı Muayene Mastarları
Kayış kasnağı kanal açısı muayene mastarı şu şekilde kullanılır;
1) Muayene edilmek istenen kasnağın çapı ölçülür.
* 13 Kayış Profilinde eğer çap 118 mm den küçükse 34 derecelik, eğer 118 mm den
büyükse 38 derecelik mastar seçilir.
* 17 Kayış Profilinde eğer çap 190 mm den küçükse 34 derecelik , eğer 190 mm den
büyükse 38 derecelik mastar seçilir.
* 22 Kayış Profilinde eğer çap 315 mm den küçükse 34 derecelik, eğer çap 315 mm
den büyükse 38 derecelik mastar seçilir.
2) Mastar kasnağa düzgünce yerleştirilir.
* Muayene mastarının alt ucu kasnak alt kenarına değiyorsa, kanal açısı çok büyük
olarak kabul edilir.
* Muayene mastarının yan açılı cidarları kasnak kanal kenarlarına ışık geçmez şekilde
değiyorsa, kanal açısı uygun olarak kabul edilir.
3)Bu mastar ile kanal genişliği, kanal derinliği ÖLÇÜLEMEZ.


Kayış ve Kasnakların Montajları
Mevcut en iyi kayışlarla mevcut en iyi kasnaklardan meydana gelen bir tahrik sistemi doğru monte edilmez ise, belki birkaç gün, belki de birkaç dakika çalışır randıman vermez.
O yüzden montaj sırasında şu noktalara dikkat etmek menfaatimiz icabıdır.

A.)Kasnaklar
Yeni veya eski tüm kasnakların kanal yüzeylerinin
a.)Aşınmamış
b.)Çapaksız,kalem izsiz,hava boşluksuz (karınca) yani taşlanma hassasiyetinde c.)Tüm kasnak Kanallarının eşit açılmış olduğuna dikkat edelim.
Bu konuda
a.)Çalışmış kasnakların aşındığını ve genişlediğini b.)Kasnaktaki çapak ve kalem izlerinin kayışı yırtacağını
c.)Eşit açılmamış kasnaklarda tüm yükün en kısa kayışa binerek bu kayışın vaktinden önce kopacağına inanalım.
B)KAYIŞLAR

Dikkat: Çoklu kullanımlarda çalışmış ve yeni kayışları veya değişim üreticilerin kayışlarını aynı takım içinde kullanmayın.Değişik boylardaki bu kayışların kullanımında unutmayalım ki tüm yük en kısa kayışa biner veya böylece bu kayışın ömrü çok kısalır.
4 tane yan yana çalışan kayışın bir tanesini değiştirmek yerine 4`ünü değiştirin ihtiyaç halinde bu çıkan 3 kayışın diğer bir yerde 3`lü 2`li veya tek olarak kullanın.

Dikkat: Örnek 4 adet 17`lik kayışın bulunduğu bir düzenekte 3 adet kayış kullanmayın.Netice olarak bu 3 adet kayış yük aktarmasını sağlayabilir fakat kullanım ömrü kısalır.
Firmamız özel istek üzerine sizlerle tam aynı boy (yani setlenmiş) beraber çalışacak kayışlar kaç adet veya hangi boy olursa olsun temin edebilir.
Lütfen bu konuda bize veya yetkili satıcımıza danışın,montaj süresince bu setlenmiş kayışların bağlarını bozmayın.

C)KAYIŞ MONTAJI:
Kayışları monte ederken kayışları hiçbir zaman levye,tornavida ile kanalların üzerinden kanala zorlamayınız, bu takdirde kayışın yük taşıyıcı iplerini veya kasnağın üst yüzeyini zedelerseniz kayıştaki veya kasnaktaki en ufak zedelenme kayışın ömrünü %100 nispetinde azaltır.
Doğru montaj ise; tahriksiz kasnağı hafifçe öne alın ve yeni kayışın kanallar üzerinden geçerek yuvasına oturmasına dikkat ediniz ve daha sonra tahriği yüksüz olarak birkaç devir çeviriniz.Böylece kayışların `oturmasını` sağlarız.Daha sonra kayışı geriniz. Bu konuda dikkat edilecek iki konu

a) Kayışı doğru bir şekilde germek
b) Kasnakların aynı eksende olmasını sağlanmasıdır.
b) c) Kasnakların aynı eksende olması;

Montaj esnasında veya sonra kasnakların aynı eksende olmasına önemle dikkat ediniz.Aksi halde kayışlar kısa zamanla koparak veya parçalanacaktır.Montaj anında tabikii daha önce kasnak bahsindeki hususları yeniden kontrol etmek zorunludur.
Şimdi ise gerginlik vermeyi inceleyelim,unutmayalım ki
Düşük gerginlik şu sonuçları doğurur;

a.)Patinaj;kayışlar kasnakla beraber dönmek yerine patinaj yaparak hem kendilerini kısa ömürlü yapacak aşırı ısınmaya sebep olmak da ve de gerekli yük aktarımı yapmamaktadır. Sonuç olarak kayışlar yanmaktadır.
b.) Kayışlar kalkış anında ani yüklenmelere tabii olarak çatlarlar ve koparlar.
c.) Kayışlar kasnaklardan fırlarlar.

Aşırı Gerginlik ise;
a.) Kayışların kasnaklar içinde ters dönmesine sebep olur.
b.) Tahrik millerinde gereksiz yüke sebep olur.

Doğru Kayış Gerginliği

Doğru gerginliği bulmak için pratikde kullanılan 2 metod vardır.

i) Geleneksel metod;
Parmak ucuyla kasnağa takılmış kayışa bastırıldığında her iki yön dede kayış 1, ila 2 cm oymalıdır.Bu metodun ilerletilmiş hali

ii) Gerginlik ölçme aparatıdır.
Resimde görülen Aparat şu şekilde çalışır;

a.) Kasnaklar arasındaki aralığı ölçerek mm. cinsinden belirleyin. b.)Her 1000.mm için 17 mm`yi dikkate alarak büyük o-ringi cetvelde bulduğunuz sayının üzerine getirin.

Örnek: 1000 mm. için 17 mm.
2000 mm. için 34 mm
3000 mm. için 51 mm .gibi

c.) Küçük o-ringi cetvelde "0" (sıfır) üzerine getirin.
d.)Tek kayış ölçülüyorsa referans olması amacı ile kasnaklar üzerine şekilde
görüldüğü gibi cetvel oturtunuz.
e.)2`li, 3`lü, 4`lü kasnaklardaki kayışlardan herhangi birini ölçüyorsanız,
referansınız yandaki kayışın üstü olacaktır.
f.) Aparatı, kasnaklar arasındaki aralığın ortasına getirerek resimde görüldüğü
gibi bastırın.İşlemi, büyük O-ring referans nokta hizasına gelinceye kadar
devam ettirin(Tekli kasnakta cetvelin alt bölgesi, çoklu kasnaklarda yan
kanaldaki kayışın sırt hizası)
g.) Baskı işlemi tamamlandıktan sonra küçük O-ringin gösterdiği değeri cetvelden
okuyun.
h.)Okunan değeri aşağıdaki tablo ile karşılaştırın.
i.) Okunan değer tablodaki değerler küçük ise o değeri yakalayıncaya kadar
gerdirin, büyük ise boşaltın.

PROFİL MİN (kg) MAX (kg)

13 1.1 1.6
17 2.2 3.4
22 4.3 6.4


Koruyucu Bakım
Kayış - Kasnak tahrikleri şu noktalara dikkat edilirse sorunsuz çalışma sağlar.
a.)Gerginlîk; daha önce belirtildiği üzere gerilmiş kayışları, çalışmaya başladıktan yaklaşık 1 saat sonra yeniden gerginliğini ölçünüz.Daha sonra bu kontrolü periyodik olarak yapınız.
b.)Çeşitli üreticilerin veya eski kayışlarla yeni kayışları beraber kullanmayınız.
c.)Kasnakların kanallarının aşınıp aşınmadığını,eksenden kaçıklıkları veya balanslarını kontrol ediniz.Bozulmuş, aşınmış veya kırılmış kasnakların değiştirilmesi lazımdır.
d.)Kayışların toz,yağ ,çöp gibi yabancı cisimlerin değmemesi sağlayınız, bunun için iyi havalandırılması sağlanması ve kayışlara değmemesi şartları ile koruganlar kullanılabilir
Unutmayalım ki toz ve çöp kayışa bir zımpara etkisi yapar, yağ ise kayışın kimyasal yapısının bozulmasını sağlar.
e.)Lütfen kayışları montajdan sonra makine boyası ile temasın etmesini engelleyiniz.

Kayışlarda Meydana Gelen Arızalar ve Nedenleri
SORUN :Kayışdan koruyucu bez ayrılıyor,
SEBEP :Yağ. benzin ve diğer hidrokarbonlar kayış ile temas ediyor ve kimyasal reaksiyon oluşuyor
ÇÖZÜM :Yağ, benzin vs. gibi maddelerle kayışın temasını engellemek
SORUN :Kayışın tabanında çatlaklıklar meydan geliyor.
SEBEP :Kayışın kasnak üzerine levye benzeri aletlerle zorlanarak takılması ve böylece bu işlem
sırasında kayışın koruyucu bez kaplamasının bozulması
ÇÖZÜM :Montajda, kasnak merkezlerini birbirine yaklaştırarak kayışın takılması,

SORUN :Tüm kayışda yanaklar aşırı derecede aşınıyor.
SEBEP: Kayışa gerektiğinden fazla yükleme yapılıyor veya kasnak kanallarının yüzeylerinin
çok engebeli olması.
ÇÖZÜM : Takılacak kayışların yeniden hesaplanması ve değiştirilmesi, kasnak kanallarının Yüzeylerini yüzey hassasiyetinde işlenmesi

SORUN :Yalnız bir kayış yanağının aşırı derecede aşınıyor
SEBEP: Kasnakların aynı açı da olmayışı
ÇÖZÜM : Kasnakların birbirine olan kaçıklıklarının giderilmesi

SORUN :Kayış takıldıktan kısa süre sonra kırılıyor.
SEBEP: Sert darbeler veya çok gergin kayış mevcut
ÇÖZÜM :Mümkünse bir kavrama ile yükün kademeli olarak bindirilmesi

SORUN :Kasnak içinde kayış ters dönüyor.
SEBEP: Kasnaklar aynı düzlem üzerinde değiller veya kanal açıları simetrik değil veya
kayışlar aşırı gerginler
ÇÖZÜM :Sistem kontrol edilmeli ve gerektiğinde düzeltilmeli,

SORUN :Yanaklar bölgesel olarak aşınıyor.
SEBEP: Kayış gerginliği gevşek veya aşırı yükten dolayı kasnak üzerinde patinaj
ÇÖZÜM :Kayış gerginliği kontrol edilmeli,döndüren kasnak döndürülen kasnaktak
fazlalığından dolayı hareketi iletemiyor ve kayış kasnak üzerinde patinaj
Döndürülen kasnağa kavrama konulması

SORUN :Kayışın yalnız bir yanağı aşınıyor.
SEBEP: Kasnak kanal açıları karşılıklı olarak birbirine eşit değil,
ÇÖZÜM :Kasnağın kanal açılarının birbirine eşit olarak açılması

İlginize çok teşekkür edrim
çok faydalı oldu sorun çözüldü...
çalışmalarınızda başarılar...

Bitane makine elemanları kitabı al bence

Hareket iletiminin %100 olmasını istiyorsan tirgel kayıs kullan bence tıpkı cnc spindlelarının calısma prensibi gibi

tskler arkadaslar Süper Kauçuk Sanayii A.Ş nın makalesi isime yaradı staj yaptıgım sırada makine müh istemisti bu bilgileri ama yinede faydalı oldu tskler :)